پرسش:الله بخشاينده است :

1ـ خدا رزّاق است و به یقین مقدار غذای موجود در روی زمین ، بیش از نیاز مردم روی زمین است. حال اینکه بندگان خدا حقّ یکدیگر را می خورند ، یا کسانی به خودشان زحمت گرفتن حقّشان را نمی دهند ، چه خللی بر رزّاقیّت خدا وارد می کند؟ رزّاقیّت خدا ایجاب می کرد که روزی مردم را بیافرید که آفریده است ؛ حال اگر خود آنها دنبال روزی خود نمی روند ، یا حقّ خود را از چپاولگران نمی گیرند ، و اجازه می دهند دیگران حقّشان را بخورند ، تقصیر خداست یا تقصیر خودشان؟ مگر رزّاقیّت خدا به این است که روزی مردم را در دهانشان بریزد؟ خداوند متعال ، روزی نوزاد را قبل از تولّدش در سینه ی مادر قرار داد ؛ و مهر او را هم در دل مادر کاشت ؛ چون خود نوزاد توان جستجوی روزی ندارد. امّا دیگران را توان داد تا روزی مقسوم خودشان را طلب نمایند و برای آن زحمت بکشند. پس سزا نیست که تنبلها و ترسوها که یا حال کسب روزی ندارند یا می ترسند حقّشان را از مستکبرین جهان مطالبه نمایند ، تقصیر را گردن خدا بیندازند. مثل برخی مردم ، در چنین مواقعی ، مثل آن دانش آموزی است که وقتی از او می پرسند: در امتحان چند گرفته ای؟ هرگاه نمره ی بیست گرفته باشد ، می گوید: بیست گرفته ام ؛ امّا آنگاه که هفت گرفته است ، می گوید: معلّم هفت داده است.

2ـ خدا توبه پذیر هم هست ، امّا نه به این معنا که اگر کسی به او لابه و زاری نمود ، دلش برای او بسوزد. اینها خیالات خام و کودکانه ای است که تنها به ذهن افراد سطحی می رسد ؛ که آنها نیز این خیالات کودکانه را در اینترنت قرار می دهند. و برخی افراد دیگر نیز دانسته یا ندانسته اینها را پخش می کنند ؛ و البته از جهتی نیز سبب خیر می شوند ؛ چون باعث می شوند که امثال شما بزرگوار نیز آن را برای ما بفرستید و به این وسیله بین برادران ایمانی ارتباط برقرار می شود.

باران فیض و رحمت خدا همواره جاری است و لحظه ای انقطاع ندارد ؛ حال اگر بنده ی خدا پشت به خدا نمود ، ظرف وجودش ، از این باران فیض محروم خواهد شد ؛ همانند کاسه ای که پشتش به آسمان است ؛ لذا اگر هزار سال هم زیر باران باشد ، نصیبی از آن نخواهد برد. حال اگر چنین کسی دوباره به سوی خدا برگشت (توبه نمود) ، ظرف وجودش رو به خدا قرار می گیرد ؛ و در این حال ، فیض خدا را دریافت می کند. و این است معنی توبه پذیر بودن خدا ؛ یعنی هر گاه کسی ظرف وجود خود را رو به خدا کند ، خداوند متعال او را محروم از رحمت خود نمی کند. لذا فرمود: « ... كَتَبَ رَبُّكُمْ عَلى‏ نَفْسِهِ الرَّحْمَةَ أَنَّهُ مَنْ عَمِلَ مِنْكُمْ سُوءاً بِجَهالَةٍ ثُمَّ تابَ مِنْ بَعْدِهِ وَ أَصْلَحَ فَأَنَّهُ غَفُورٌ رَحيم‏ ــــــ پروردگارتان، رحمت را بر خود نوشته است ؛ هر كس از شما كار بدى از روى نادانى كند، سپس بازگشت نموده و اصلاح نمايد، پس همانا او پوشاننده و رحیم است.» (الأنعام:54) ؛ یعنی رحمت گستری ، لازمه ی ذات خداست ؛ پس آنکه پشت به خدا کرده ، اگر دوباره به سوی رحمت خدا بازگردد ، باز در متن رحمت خدا قرار خواهد گرفت ؛ و رحمت خدا او را در خود خواهد پوشاند.

دستورات خدا چیزی نیستند جز ظهورات رحمت او که راه سعادت را نشان انسان می دهند. لذا فرمود: « وَ نَزَّلْنا عَلَيْكَ الْكِتابَ تِبْياناً لِكُلِّ شَيْ‏ءٍ وَ هُدىً وَ رَحْمَةً وَ بُشْرى‏ لِلْمُسْلِمين‏ ـــــ و ما اين كتاب را بر تو نازل كرديم كه بيانگر همه چيز، و مايه ی هدايت و رحمت و بشارت براى مسلمانان است» (النحل: 89) ؛ و گناه یعنی پشت نمودن به همین دستورات خدا ، که ظهور رحمت ساری و جاری او هستند. لذا خداوند متعال در مورد منکرین قرآن فرمود: « وَ لَمَّا جاءَهُمْ رَسُولٌ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ مُصَدِّقٌ لِما مَعَهُمْ نَبَذَ فَريقٌ مِنَ الَّذينَ أُوتُوا الْكِتابَ كِتابَ اللَّهِ وَراءَ ظُهُورِهِمْ كَأَنَّهُمْ لا يَعْلَمُونَ ــــــ و هنگامى كه فرستاده‏اى از سوى خدا به سراغشان آمد، و با نشانه‏هايى كه نزد آنها بود مطابقت داشت، جمعى از آنان كه به آنها كتاب داده شده بود، كتاب خدا را پشت سر افكندند؛ گويى هيچ از آن خبر ندارند » (البقرة:101)

پس آنکه پشت به دستورات خدا می کند ، در حقیقت پشت به خدا کرده ؛ و آنکه پشت به خدا کند ، طبیعی است که از رحمت او محروم می شود. لذا تا به سوی آن رحمت باز نگشته ، از آن بهره نخواهد داشت. امّا چون بازگردد ، بلافاصله رحمت خدا را دریافت خواهد نمود ؛ و این است توبه پذیر بودن خدا ؛ یعنی رحمت او رو کننده را در آغوش می گیرد ؛ همچون نور که اگر رو به آن کنی صورتت را در خود فرو خواهد برد.

رحمت خدا همچون منبع نوری است که هر که رو به آن کند ، نور خود را از او دریغ نمی کند ، امّا آنکه پشت به منبع نور نماید ، طبیعی است که چهره اش روشن نخواهد شد. لذا گناهکاران در قیامت روسیاه خواهند بود ؛ چون پشت به خدا و رحمت او کرده اند ؛ که نورند. امّا آنکه به سوی خدا بازگردد (توبه کند) به یقین تاریکی رخسارش به نور الهی روشن خواهد شد و ظلمت او با نور پوشیده خواهد گشت. « يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ آمِنُوا بِرَسُولِهِ يُؤْتِكُمْ كِفْلَيْنِ مِنْ رَحْمَتِهِ وَ يَجْعَلْ لَكُمْ نُوراً تَمْشُونَ بِهِ وَ يَغْفِرْ لَكُمْ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحيمٌ ـــــ اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد! تقواى الهى پيشه كنيد و به رسولش ايمان بياوريد تا دو سهم از رحمتش به شما ببخشد و براى شما نورى قرار دهد كه با آن راه برويد و گناهان شما را بپوشاند ؛ و خداوند پوشاننده و رحيم است.» (الحديد:28)

آری حقیقت همین است ؛ خدا نور است و هر که پشت به او کند ، صورت وجودش ، تاریک و ظلمانی خواهد شد. کما اینکه دستورات خدا نیز نورند. « اللَّهُ نُورُ السَّماواتِ وَ الْأَرْض‏ ــــ خداوند نور آسمانها و زمين است » ‏(النور:35) ؛ و فرمود:« فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ النُّورِ الَّذي أَنْزَلْنا وَ اللَّهُ بِما تَعْمَلُونَ خَبير ـــــ پس به خدا و رسول او و نورى كه نازل كرده‏ايم ايمان بياوريد؛ و بدانيد خدا به آنچه انجام مى‏دهيد آگاه است! » (التغابن:8) و فرمود: « إِنَّا أَنْزَلْنَا التَّوْراةَ فيها هُدىً وَ نُور ـــــ ما تورات را نازل كرديم در حالى كه در آن، هدايت و نور بود »(المائدة:44) ؛ و فرمود: « وَ آتَيْناهُ الْإِنْجيلَ فيهِ هُدىً وَ نُورٌ ــــ و انجيل را به او داديم كه در آن، هدايت و نور بود »(المائدة:46).

آری خدا و دستورات او نورند ؛ پس اگر کسی به پشت به او و دستوراتش کرد ، غرق در ظلمت و سیاهی خواهد شد. و نامه ی اعمال خود را از پشت سر خواهد گرفت ؛ چرا که چنین کسی ، پشت به فرشتگان نیز می باشد. « وَ أَمَّا مَنْ أُوتِيَ كِتابَهُ وَراءَ ظَهْرِهِ ـــــ و امّا كسى كه نامه اعمالش به پشت سرش داده شود »(الانشقاق:10). اینها حتّی پشت به مومنان نیز هستند ؛ لذا دست چپ آنها دست راست مومنان است. از اینروست که اصحاب شمال نامیده می شوند و نامه ی اعمالشان را با دست چپشان تحویل می گیرند.

« يَوْمَ يَقُولُ الْمُنافِقُونَ وَ الْمُنافِقاتُ لِلَّذينَ آمَنُوا انْظُرُونا نَقْتَبِسْ مِنْ نُورِكُمْ قيلَ ارْجِعُوا وَراءَكُمْ فَالْتَمِسُوا نُوراً فَضُرِبَ بَيْنَهُمْ بِسُورٍ لَهُ بابٌ باطِنُهُ فيهِ الرَّحْمَةُ وَ ظاهِرُهُ مِنْ قِبَلِهِ الْعَذاب‏ ــــــ روزى كه مردان و زنان منافق به مؤمنان مى‏گويند: «نظرى به ما بيفكنيد تا از نور شما پرتوى برگيريم!» به آنها گفته مى‏شود: «به پشت سر خود بازگرديد و كسب نور كنيد!» در اين هنگام ديوارى ميان آنها زده مى‏شود كه درى دارد، درونش رحمت است و برونش عذاب »(الحديد:13)

بهشت و جهنّم دو مکان مجزا نیستند. مومن و منافق در کنار همند ؛ امّا یکی پشت به خداست که منبع نور و رحمت است و دیگری رو به خداست. لذا با اینکه در کنار هم ایستاده اند ، منافق غرق در ظلمت است. و چون از مومنان نور طلب می کنند ، مومنان می گویند: به پشت خود برگردید! یعنی رو به خدا کنید! تا کسب نور نمایید ؛ امّا حاشا و کلّا که دیگر وقت برگشتن گذشته است. اینها پشت به خدا از عالم مادّه خارج گشته اند و دیگر امکان رو به خدا کردن وجودشان را ندارند. « وَ لَوْ تَرى‏ إِذْ يَتَوَفَّى الَّذينَ كَفَرُوا الْمَلائِكَةُ يَضْرِبُونَ وُجُوهَهُمْ وَ أَدْبارَهُمْ وَ ذُوقُوا عَذابَ الْحَريقِ ـــــ و اگر ببينى كافران را هنگامى كه فرشتگان ،‌جانشان را مى‏گيرند و بر صورت و پشت آنها مى‏زنند و(مى‏گويند:) بچشيد عذاب سوزنده را » (الأنفال:50). اینها چون وارونه وارد برزخ می شوند ، ملائکه ی زمینی بر صورتشان می زنند که برگردید و با صورت وارد برزخ شوید ؛ ملائک برزخی نیز از پشت می زنند که با پشت وارد برزخ نشوید. امّا کمتر کسی از اینها برمی گردند ؛ چون اکثر اینها مانند کسی هستند که خود را از آسمان خراشی پرت نموده و در میانه ی راه پشیمان شده است ؛ ولی پشیمانی در چنین حالتی سودی ندارد. امّا اگر در دنیا رو به سوی خدا می کردند (توبه می نمودند) ، در آخرت نیز رو به سوی خدا بودند و نور می گرفتند.

برخی از اینها نه تنها پشت به خدا و دین خدا کرده اند بلکه حتّی پشت به احکام عمومی انسانیّت نیز نموده اند ، لذا نه تنها پشت به نور حقّند ، واژگونه نیز می باشند.« أَ فَمَنْ يَمْشي‏ مُكِبًّا عَلى‏ وَجْهِهِ أَهْدى‏ أَمَّنْ يَمْشي‏ سَوِيًّا عَلى‏ صِراطٍ مُسْتَقيم‏ ــــ آيا كسى كه به رو افتاده حركت مى‏كند به هدايت نزديكتر است يا كسى كه راست‏قامت در صراط مستقيم گام برمى‏دارد؟! » (الملك:22)

امّا در مقابل اینها ، مومن می گویند: « إِنِّي وَجَّهْتُ وَجْهِيَ لِلَّذي فَطَرَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ حَنيفاً وَ ما أَنَا مِنَ الْمُشْرِكين‏ ـــــ من روى خود را به سوى كسى كردم كه آسمانها و زمين را آفريده؛ من در ايمان خود خالصم؛ و از مشركان نيستم‏ »(الأنعام:79) اینها به این قول خدا عمل نموده اند که فرمود: « فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ حَنيفاً فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتي‏ فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْها لا تَبْديلَ لِخَلْقِ اللَّهِ ذلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ وَ لكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لا يَعْلَمُونَ ـــــ پس روى خود را متوجّه آيين خالص پروردگار كن! اين فطرتى است كه خداوند،انسانها را بر آن آفريده؛ دگرگونى در آفرينش الهى نيست؛ اين است آيين استوار؛ ولى اكثر مردم نمى‏دانند. »(الروم:30) و خداوند نیز تأیید نموده که هر کس چنین کند ، گرفتار ظلمت و ترس و اندوه نخواهد شد. چون رو به نور و رحمت و شادی مطلق کرده است. « بَلى‏ مَنْ أَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلَّهِ وَ هُوَ مُحْسِنٌ فَلَهُ أَجْرُهُ عِنْدَ رَبِّهِ وَ لا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُون‏ ـــــ آرى، كسى كه روى خود را تسليم خدا كند و نيكوكار باشد، پاداش او نزد پروردگارش ثابت است؛ نه ترسى بر آنهاست و نه غمگين مى‏شوند »(البقرة:112)

ختم کلام آنکه:

ای کاش طرّاحان این گونه شبهات حتّی برای یک بار هم که شده ، به پشت خود برمی گشتند و کتاب خدا را می دیدند! و اینگونه غرق در توهّمات خودشان نمی شدند. امّا صد دریغ و هزاران دریغ که خفّاشان شب آشنا را تاب نور خورشید نیست. « فَذَرْهُمْ في‏ غَمْرَتِهِمْ حَتَّى حين‏ ـــــ پس آنها را در جهل و غفلتشان واگذار تا زمانى‏ »(المؤمنون:54) ؛ « فَذَرْهُمْ يَخُوضُوا وَ يَلْعَبُوا حَتَّى يُلاقُوا يَوْمَهُمُ الَّذي يُوعَدُون ـــــ پس آنان را به حال خود واگذار تا در باطل خود فروروند و بازى كنند تا زمانى كه روز موعود خود را ملاقات نمايند! »(الزخرف:83)